S. Betül KayaGeçmişten günümüze kadar kadın çalışmaları alanında çeşitli eserler verilmiştir ve hâlâ verilmektedir. İtalyan yazar Christine De Pizan eserlerinde kadın meselesini toplumsal cinsiyet bağlamında ele alan ilk yazar olarak bilinmektedir. Pizan, 1405 yılında Le Livre de la Cité des Dame [Kadınların Şehri] ve Le trésor de la cité des dames [Kadın Şehrinin Hazineleri] eserlerini yayımlamıştır. 1622’de yayımlanan Égalité des Hommes et des Femmes [Kadınların ve Erkeklerin Eşitliği Üzerine] isimli kitabın yazarı olan Fransız Marie Le Jars de Gournay ve 1792’de A Vindication of the Rights of Women [Kadın Hakların Gerekçelendirilmesi] kitabını yazan İngiliz yazar Mary Wollstonecraft de feminist literatürün en önemli isimlerinden görülmektedir. Bu temel eserlerle birlikte feminist yazında birçok eser ele alınmıştır. Beş kitap önerisiyle başlattığımız Kadın Çalışmaları Kitaplığı’nın ilk dört eseri akademi alanındaki çalışmalar olurken son eser uzun bir öykü niteliğindedir. Kitap referans listesi oluşturulurken kadın çalışmaları alanın temel eserlerinden günümüze kadar etkili olan başucu kitaplarının seçilmesine özen gösterilmiştir.
İkinci Cins
Simone De Beauvoir
En önemli eserinin hayatı olduğu söyleyen Fransız yazar Beauvoir, ikinci dalga feminizmin öncülerinden sayılmaktadır. “Kadın doğulmaz, kadın olunur.” sözüyle toplumsal cinsiyete vurgu yapan Beauvoir sadece feminist düşün dünyasını değil aynı zamanda hem Avrupa’daki hem de Amerika’daki birçok kişiyi derinden etkilemiştir. İkinci Cins kitabı Genç Kızlık Çağı, Evlilik Çağı ve Bağımsızlığa Doğru olarak 3 cilt halinde yayımlanmıştır. 1949 yılında yayımlanan bu kitap hâlâ kadın çalışmaları alanındaki temel eserlerden biri olarak görülmektedir.
Aynı zamanda varoluşçu feminist olan Beauvoir, tüm hayatını birlikte geçirdiği Jean Paul Sartre’ın “öteki” kavramını kendi çalışmalarında tekrardan ele almıştır.
Kadın öyle bir durumdadır ki, -bütün insanlar gibi özgür ve özerk bir varlık olduğu hâlde- yine de kendini, erkeklerin onu Öteki statüsünü benimsemeye zorladıkları bir dünyada yaşar bulur. [Beauvoir]
Orijinal Başlık: Le Deuxiéme Sexe
Künye: De Beauvoir, Simone. (1993). Kadın “İkinci Cins”: Genç Kızlık Çağı, Çev. Bertan Onaran, İstanbul: Payel Yayınları.
Feminist Teori (Entelektüel Gelenekler)
Josephine Donovan
İngiliz edebiyatı profesörü olan Donovan tarafından ele alınan eser 1985 yılında yayımlanmıştır. Kitap sekiz bölümde oluşmaktadır ve bu bölümlerde Aydınlanmacı Liberal Feminizm’den Radikal Feminizm’e kadar birçok feminist kuram anlatılmaktadır. Feminist kuramlar “birinci dalga” ve “ikinci dalga” feminist hareketleri bağlamında incelenmiştir. Geçmişten günümüze feminist hareketin hangi aşamalardan geçtiğini, feminizmin tek bir teorisinin olmadığını ve birçok alandan beslendiğini ortaya koymaktadır. Toplumsal cinsiyet ve kadın çalışmalarında başucu niteliğinde olan bu kitap feminist kuramın tarihsel kimliğini detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.
Donovan, kitabı yazma amacını şu cümlelerle özetlemektedir:
Kadınlar kendi tarihlerini öğrenip yeni kuşaklara öğretmedikçe, köleliğin eski örüntülerinin tuzağına düşecekler ve güçlükle kazanılmış özgürlükleri yitireceklerdir. Bu tarihin önemli bir bölümü, yüzyıllar boyunca geliştirilmiş olan feminist kuramdır. Kadınlar bu kuramın bilgisine sahip olmadıkça cahil kalacaklardır.
Donovan’ın birince ve dördüncü basım için kaleme aldığı takdim metinleri ile kitabın içindekiler kısmı için bakınız.
Orijinal Başlık: Feminist Theory The Intellectual Traditions of American Feminism
Künye: Donovan, Josephine. (2014). Feminist Teori (Entelektüel Gelenekler), Çev. Aksu Bora, Meltem Ağduk Gevrek, Feyziye Sayılan, İstanbul: İletişim Yayınları.
Demokrasinin Cinsiyeti
Anne Phillips
Anne Phillips, 1991 yılında yayımladığı Demokrasinin Cinsiyeti adlı eserinde şu temel sorulara cevap aramaktadır; demokrasi, bir toplumsal cinsiyet olarak kadınları da içerecek şekilde nasıl dönüştürülebilir, kadınların erkeklerle temsili eşitliği nasıl sağlanabilir, farklı demokrasi anlayışları kadınları nasıl konumlamaktadır, seçim sistemlerinde yapılacak değişikliklerle kadınların meclislerde daha fazla yer almaları sağlanabilir mi ve bu tür değişiklikler toplumsal eşitlik sağlamaya yeter mi? Bu sorular kitabın genel eksenini oluştururken aynı zamanda Phillips yeni bir sistemin mümkün olup olmadığı üzerine tartışma alanı yaratıyor.
Öte yandan Phillips, politikanın toplumsal cinsiyetin kör nokta olarak kalmadığı bir şekilde yeniden kavramsallaştırması gerektiğini vurgular ve demokrasinin her iki cinsiyetin dahil edilerek yeniden düşünülmesinin toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında önemli olduğunu belirtir. Bununla birlikte, heterojenliği ve farklılığı tanıyabilen ama herkesi yalnızca bir yönle tanımlayan bir özcülüğe teslim olmayan yeni bir politik dil bulmak zorunda olduğumuzu belirtir.
Phillips’in kitabının içindekiler bölümü ve kitabın anahatlarını dile getirdiği “Feminizm ve Demokrasi” başlıklı 1. bölümü okumak için bakınız.
Orijinal Başlık: Engendering Democracy
Künye: Phillips, Anne. (1995). Demokrasinin Cinsiyeti, Çev. Alev Türker, İstanbul: Metis Yayınları.
Birkaç Arpa Boyu… 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar
Serpil Sancar
Türkiye’de kadın çalışmaları alanında yeni bir paradigmanın oluşması, yeni bir modernlik ve kadın dayanışması anlayışının meyve vermesinde akademideki feminist çalışmaların etkisi ve kadınlar arası ortaklık siyasetinin farklı kadınlıkları içine alacak şekilde yeniden tanımlanabilme olasılığını ele alan Birkaç Arpa Boyu…, Koç Üniversitesi Yayınları etiketiyle Prof. Dr. Nermin Abadan Unat’a Armağan olarak 2011 yılında yayımlanmıştır.
1970’lerden bugüne Türkiye’de gerçekleştirilen kadın çalışmaların özeti olan bu kitap “bugünden geçmişe bakıldığında kaç arpa boyu yol alındığını düşünmek, sorgulamak ve fark etmek” amacıyla yazılmıştır. Kitapta kadın çalışmaları alanında emek veren birçok ismin çalışması bulunmaktadır. Kadın meselesi tarih, ekonomi, hukuk, medya, kimlik ve inanç politikaları gibi çeşitli ana başlıklar altında incelenmiştir. Kitap, Türkiye’deki kadın çalışmaları alanında çalışacak araştırmacılar için rehber niteliğini taşımaktadır.
Kitabın içindekiler bölümü ile Sancar’ın kaleme aldığı takdim metnini okumak için bakınız.
Künye: Sancar, Serpil. (Der.) (2011). Birkaç Arpa Boyu… 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Sıfır Noktasındaki Kadın
Neval El Seddavi
Mısırlı feminist yazar Seddavi tarafından 1984 yılında yayımlanan Sıfır Noktasındaki Kadın, Firdevs’in gerçek hayat hikayesine dayanmaktadır. Yazar hakkında idam kararı verilmiş bir fahişe olan Firdevs’in yaşamını çarpıcı bir şekilde okura aktarmaktadır. Kitap, patriyarkanın yüzyılladır hüküm sürdüğü Ortadoğu’da kadın olmayı anlatan uzun bir öykü niteliğindedir.
Firdevs, umarsızca en karanlık sona doğru çekilmiş bir kadının öyküsüdür. Bütün zavallılığına ve umarsızlığına karşın bu kadın, benim gibi yaşamının son anlarına tanık olan herkese, yaşama, sevme ve kendilerini gerçek özgürlük haklarından mahrum bırakan bütün güçlere karşı direnip bu güçleri yenme isteği vermiştir.
Seddavi’nin kitap için kaleme aldığı takdim metnini okumak için bakınız.
Orijinal Başlık: Woman at Point Zero
Künye: El Saddavi, Neval. (2017). Sıfır Noktasındaki Kadın, Anne, Çev. Selma Demiröz, İstanbul: Metis Yayınları.
S. Betül Kaya
Sosyal Bilimler / Kadın Çalışmaları Editörü
betul.kaya@sosyalbilimler.org
Kapak Resmi:
Black Hand, He = She, Tahran
Yasal Uyarı: Yayımlanan bu yazının tüm hakları sosyalbilimler.org‘a aittir. Söz konusu metin, izin alınmadan başka bir web sitesinde ya da mecrada kısmen veya tamamen yayımlanamaz, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, dağıtılamaz, içeriğinde herhangi bir değişiklik yapılamaz. Aksi taktirde bir hak ihlali söz konusu olduğunda; sosyalbilimler.org, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun ve 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun ilgili hükümleri gereğince maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Ancak yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya aktif link verilerek kullanılabilir. Her türlü alıntı, (her müstakil yazı için) 200 kelime ile sınırlıdır. Alıntı yapılan metin üzerinde herhangi bir değişiklik yapılamaz. Bu metinde yer alan görüşler yazara aittir ve sosyalbilimler.org’un editöryel politikasını yansıtmayabilir.
