Osmanlı Mimarisi / Doğan Kuban

Klişelerden uzak bir Osmanlı mimarî tarihi okunacaksa, bunun için ülkemizdeki en yetkin isimlerden biri olan Doğan Kuban’a başvurmak elzemdir. Mimar Sinan’dan öncesini ve sonrasını titizlikle anlatan, yapıları enine boyuna masaya yatıran, klasik dönem zevkini ve Avrupa’ya öykünme devrini esaslı biçimde ele alan bu kitap, kuşkusuz çok uzun yılların bir emeği. Buna rağmen “özetledim” der Kuban zira mimarî tarihimizi çok önemser. İnsanımızın bu önemden uzaklaşmasını ise yadırgamakla kalmaz, büyük bir olgunlukla eleştirir. Akademik denilebilecek bir kitap olmakla birlikte topyekun okuma sağlaması sebebiyle tarihî ve mimarî anlamda rehber özelliği taşıdığı da söylenebilir bu eserin. İçinde 1000’e yakın fotoğraf, çizim, gravür ve harita olan kitapta Osmanlıca-Türkçe Mimarlık Sözlük de mevcut. Kitabın ciddiyetini Kuban şöyle özetliyor: “Osmanlı mimarisi, Osmanlı kültürünün en uluslararası niteliğe sahip üretimi ve ürünüdür.”

Tanıtım Bülteni: Prof. Doğan Kuban’ın 60 yılı aşan inceleme, araştırma ve yazılarından yola çıkarak ortaya koyduğu yorumlarını içeren Osmanlı Mimarisi’nin hazırlanma amacı, Osmanlı tarihi, kültürü ve sanatına ilişkin önyargıları ortaya koymak ve 19. yüzyıldan bu yana yabancılar ve hatta bizzat Türkler tarafından oluşturulan klişelere son vermektir. Bu, sosyal tarih ve mimarlık tarihi arasındaki ilişki kurma deneyimi de sayılabilir; aynı zamanda mimarlığın aynasından Osmanlı tarihine bakmak olarak da değerlendirilebilir. Merkezi Asya ve Avrupa’nın ara kesitinde yer alan Osmanlı İmparatorluğu’nun, İslam ve Hıristiyan toplumlarının oluşturdukları heterojen yapısına bağlı olarak Osmanlı mimarisi Akdeniz, Yakın ve Ortadoğu mimari geleneklerinin bir sentezidir. Osmanlı mimarisinin tarihçesi 1873 Viyana Sanayi Sergisi için oluşturulan albümle başlamıştır. Fakat özellikle Cumhuriyet Dönemi’nde değişik görüşleri yansıtan yayınların sayısı artarak devam etmiştir. Ancak Osmanlı mimarlık tarihi ilk kez bu yapıtla, İmparatorluk’un çoklu kültürel yapısının bilinciyle ve tarihi gelişmelerle ilişkiler irdelenerek sunulmuştur.

Künye: Doğan Kuban, Osmanlı Mimarisi, Yapı Endüstri Merkezi (YEM) Yayınları, 2016.