Sosyal Bilimler | Kayda Değer Akademik Metinler

Sosyal Bilimler

Yeni Sağ Radikalizmin Veçheleri: Öfke Çağına Dair Bir Öngörü - Sosyal Bilimler
Sosyal Bilimler

Yeni Sağ Radikalizmin Veçheleri: Öfke Çağına Dair Bir Öngörü

Makaleyi PDF Olarak İndir


Theodor Adorno’nun popülist demagojiye dair uyarıları elli sene sonra dahi geçerliliğini koruyor.

Bundan elli üç sene önce Adorno, “Yeni Sağ Radikalizminin Veçheleri” adlı bir konuşma yapmıştı. O sıralar, Holokost’tan kurtulan ve neo-Marksist olarak bilinen filozof, Almanya’nın aşırı sağcı Ulusal Demokrat Partisi’nin başarısından endişe duyuyordu. Düşünceleri ise; Nazi Almanyası’nın çöküşünün üstünden sadece birkaç on yıl geçmesine rağmen, faşizmin koşullarının anti-semitik politikacılar tarafından sömürüldüğü yönündeydi.

Viyanalı öğrencilere yapılan bu konuşma yarım yüzyıl boyunca bir bant kaydı olarak kaldı — ancak geçen yıl Almanya’da yazıya dökülüp yayımlanınca, yapıt çok satanlar listesine girdi. Bu şaşırtıcı durumun nedeni ise, 1967’de Adorno’yu endişelendiren durumların bugün de birçok insan için geçerli oluşuydu. Adorno’nun o zamanlar karşı çıktığı fenomenler -anti-semitizm, hakikat sonrası politika, dini ve etnik azınlıkları hedef alan popülist demagoglar-bugün tekrar yükselişte.

Adorno’ya göre; birçok insan güçlü devletlerin egemen olduğu küresel bir köyün (Adorno burada Avrupa Ekonomik Topluluğu üyelerini kastediyor, o zamanlar Birleşik Krallık bu topluluğun bir üyesi değildi) milliyetçiliği modası geçmiş bir fenomen haline getireceğini umuyordu. Ancak Adorno şöyle diyordu: “Durum aslında tam tersi. Nesnel durum insanları asıl meseleden uzaklaştırdığı anda, inançlar ve ideolojiler onların şeytani, yıkıcı taraflarını açığa çıkarır.” Yani ulus devletin en etkisiz olduğu anda, milliyetçilik en şiddetli halini alır.

Aynı zamanda, makineleşme ve yabancı işçiler dünyasında (ki iki alanda da popülistleri destekleme olasılığı en yüksek olan bu grupların statüsünü zayıflatma çabası vardır) ulusal kontrolü “geri almak”, zayıflayan statünün ve demokrasi açığının çözümü olarak görülmektedir.

Adorno, milliyetçiler arasında bir “kendi kendini kandırma durumu” olduğunu; bunun hem “aşırı milliyetçiliği” hem de “kişinin kendini ve başkalarını ikna edebilmesi için örtbas edilmesi gereken şüpheyi” içerdiğini söylüyordu. Bu kitlesel yanılgıya daha önce de tanık olmuştu.

“Kendilerinin dahi inanmadığı şeyleri insanlara pazarlamanın bu yönü, Hitler’in zamanında vardı.”

Yeni Sağ Radikalizmin Veçheleri, Adorno’nun 1969 yılındaki ölümüne kadar önderlik ettiği ve (Marx’ın tahminin aksine) sosyalist devrimin en gelişmiş sanayi ülkelerinde neden başarısız olduğunu açıklamaya çalıştığı, filozof ve sosyal bilimcilerden oluşan Frankfurt Okulu’nun çalışmalarının bir yeniden doğuşudur.

Asıl odak uyumu dayatan ve muhalefeti susturan “kültür endüstrisi” kavramı idi. Sosyolog Leo Löwenthal kültür endüstrisi için, “İnsanları birer sinir hastasına dönüştürüyor, nihayetinde insanlar sözde liderlerine tamamen bağımlı hâle geliyor.” demişti.

On yıllar boyunca, Adorno ve meslektaşlarının fikirleri modası geçmiş olarak değerlendiriliyordu. Ancak yakın zamanda, bu çalışmalar çağımıza göre güncellendi.

2016 yılında New Yorker, “Frankfurt Okulu Trump’ın Geleceğini Biliyordu” manşetini vermişti. Böyle bir ihtimal yok tabii. Ancak okulun çalışmaları, bize popülist demagojinin günümüzde nasıl işlediğini anlatıyor.

Kitabın sonunda Volker Weiss’in güzel bir makalesi yer alıyor. Weiss’e göre Adorno, hızlı teknolojik ilerlemenin dezavantajlarını öngörmüştü, Weiss ise bu durumu şöyle özetliyor: “1960’lardan bu yana birçok Batı ülkesinin entelektüel manzarasını tanımlayan eğitimli seçkinlerin ve liberal demokrasinin sentezi sürüp gidecek bir olgu değil; sona erebilir.”

İşte, Adorno’nun fikirleri bize bunun nasıl gerçekleşebileceğini gösteriyor.

Çeviri
Kübra Bozkurt [İngilizce], kvbrabozkurt@gmail.com
Orijinal Kaynak
Jeffries, Stuart. (2020, May 06). “Aspects of the New Right-Wing Extremism — prescience for our angry age”. Financial Times, Link.
Atıf Şekli
Jeffries, Stuart. (2020, Eylül 25). “Yeni Sağ Radikalizmin Veçheleri: Öfke Çağına Dair Bir Öngörü”, Çev. Kübra Bozkurt. sosyalbilimler.org, Link: https://sosyalbilimler.org/yeni-sag-radikalizm
Yasal Uyarı
Yayımlanan bu yazı Türkçeye yabancı dilden sosyalbilimler.org çevirmenleri tarafından çevrilmiştir. Söz konusu metin, izin alınmadan başka bir web sitesinde ya da mecrada kısmen veya tamamen yayımlanamaz, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, dağıtılamaz, içeriğinde herhangi bir değişiklik yapılamaz. Aksi taktirde bir hak ihlali söz konusu olduğunda; sosyalbilimler.org, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun ve 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun ilgili hükümleri gereğince maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Ancak yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya aktif link verilerek kullanılabilir. Her türlü alıntı (her müstakil yazı için) 200 kelime ile sınırlıdır. Alıntı yapılan metin üzerinde herhangi bir değişiklik yapılamaz. Bu metinde yer alan görüşler yazara aittir ve sosyalbilimler.org’un editöryal politikasını yansıtmayabilir.

sosyalbilimler.org’da yayımlanan metin, video ve podcastlerin paylaşıldığı Telegram grubuna katılmak için buraya bakılabilir. Söz konusu grubun, kuruluş nedeni, işleyiş, güvenlik hususu, sorumluluklar ve diğer detaylar için bu sayfa incelenebilir.


sosyalbilimler.org'da yayımlanan çalışmalar ile ve yeni çıkanlar arasından derlenen kitapların yer aldığı haftalık e-posta bültenine ücretsiz abone olmak için bu sayfa incelenebilir.

Telegram Aboneliği


sosyalbilimler.org’da yayımlanan metin, video ve podcastlerin paylaşıldığı Telegram grubuna katılmak için buraya bakılabilir. Söz konusu grubun, kuruluş nedeni, işleyiş, güvenlik hususu, sorumluluklar ve diğer detaylar için bu sayfa incelenebilir.

sosyalbilimler.org’a Katkıda Bulunabilirsiniz.

sosyalbilimler.org'da editörlük yapabilir, kendi yazılarını yayımlayarak blog yazarımız olabilir veya Türkçe literatüre katkı sağlamak amacıyla çevirmenlik yapabilirsin. Mutlaka ilgi alanına yönelik bir görev vardır. sosyalbilimler.org ekibine katılmak için seni buraya alalım!

Bizi Takip Edin!

Sosyal Bilimleri sosyal ağlardan takip edebilir, aylık düzenlenen kitap çekilişlerimize katılabilirsiniz.