Türk Evi / Cengiz Bektaş

Şair ve mimar Cengiz Bektaş’ın Türk Evi kitabı, hem yaşadığı coğrafyanın hem de kadim kültürümüzün bir buluşması. Anadolu topraklarından birçok mimarî anıyla, fotoğrafla birlikte metinlerini Türk evinin nasıl olduğu ve nasıl olması gerektiğini gezerek yorumluyor Bektaş. Hem geziyor hem de gezdiriyor okuyucuyu. Bir misal: Eskiden kendine ev yaptırmak isteyen kişi, ustanın evine bir çuval buğday yollarmış. Usta o kişinin ev yaptırmak istediğini böyle anlarmış. Usta kapısına bırakılan buğday çuvalını evine alması, o kişiye evi yapmaya gönlünün olduğu anlamına gelirmiş. Ondan sonra tanışırlarmış. Evi yapacak olan usta işe koyulmadan evvel evini yapacağı kişinin helal para kazanıp kazanmadığını, evli olup olmadığını iyice araştırırmış. Antalyalı Mustafa Dizdar ustaya “Yaptırmak için kötü bir ev örneği gösterilirse?” diye sormuş Bektaş. Ustanın cevabı şöyle olmuş: “Göstereceği kötü ev yoktu ki.”

Kitabın İçinden: Yöresel bütün renkleri içeren Osmanlı yaşama kültürünün ürünü olan evleri, Saraybosna’dan Erzurum’a, benzer temel ilkelere göre gerçekleştirilmiş olarak buluyoruz. Hangi gereçle, nerede, kimin için yapılmış olurlarsa olsunlar, bugün de yaşayan örneklerini incelediğimizde, bu evlerde kimi ortak yönleri, aynı temel ilkeleri saptayabiliyoruz. Yaşadığı topraklar üzerinde, gelmiş geçmiş bütün kültürlerin doğal kalıtçısı önce orada büyüyenlerdir. Bu nedenle, elbette Makedonya’daki Osmanlı evine bugünün Makedonyalısı Makedonya evi, Filibe’deki Osmanlı evine Bulgaristanlı Bulgaristan evi, Yunanistan’daki Osmanlı evine de bugünün Yunanistanlısı Yunanistan evi diyecektir. Gerçekten de bu evler, yaratıldıkları coğrafyanın evleridir tam tamına… Ben bugün ‘Türkiye evi’ dersem de, ya da Türkiye vatandaşı olarak yaşayanlara, üst kimlik olarak Türk dendiğine göre, ‘Türk evi’ dersem de doğru bir şey söylüyorum elbette… Ama bunu, Osmanlı yaşama kültürünün, bütün bu topraklar üzerinde ortak yaşamdan yarattığını bilerek söylüyorum ‘Türk evi’ sözünü.

Künye: Cengiz Bektaş, Türk Evi, Yapı Endüstri Merkezi (YEM) Yayınları, 1996.